Όλοι μας έχουμε κάτι να θυμηθούμε από το παρελθόν μας, όταν κι εμείς αντιστεκόμασταν σε κάθετί δοσμένο από την οικογένειά μας. Και τώρα, ως ενήλικες έχουμε μετατοπιστεί στην άλλη θέση, αυτή του γονέα, με ένα ή περισσότερα παιδιά στην εφηβεία. Μέσα από την γονεϊκή ματιά μας έχουμε να διαχειριστούμε καθημερινές συμπεριφορές αντίδρασης και εξέγερσης των παιδιών: μας αντιμιλούν, αδιαφορούν για τους κανόνες του σπιτιού, δεν είναι συνεπείς στα μαθήματά τους, γυρίζουν αργά στο σπίτι χωρίς να μας δίνουν λογαριασμό. Τέτοιες συμπεριφορές μας δημιουργούν συναισθήματα ματαίωσης, άγχους, φόβου και θυμού. Και μέσα στο σύμπλεγμα δυσάρεστων συναισθημάτων, επικοινωνούμε μαζί τους ″ανταγωνιστικά″ προσάπτοντάς τους χαρακτηρισμούς όπως, ″σταμάτα να είσαι πεισματάρης!″, ″είσαι πνεύμα αντιλογίας, θα γίνει αυτό που λέω εγώ!″ Και όσο μεγαλώνει η λίστα των χαρακτηρισμών, τόσο μεγαλύτερη και η συναισθηματική απόσταση που δημιουργείται με τα παιδιά μας. Η σχέση μας με τα παιδιά μας φαίνονται να είναι σε αδιέξοδο όταν εκείνοι μας απαντούν κάποια στιγμή ″Δεν υπάρχει κανένας λόγος να σου μιλάω. Δεν με καταλαβαίνεις. Δεν με ξέρεις καν″.
Τί σηματοδοτεί η περίοδος της εφηβείας για το παιδί;
Σημαντική πρόκληση του σταδίου της εφηβείας είναι η ανάπτυξη της ανεξαρτησίας. Οι έφηβοι διανύουν μια φάση αμφισβήτησης, σε μια προσωπική τους ανάγκη να δουν τι άλλο υπάρχει πέρα από το συνηθισμένο (συνηθισμένες στάσεις, αξίες) και να διερευνήσουν το διαφορετικό. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, πειραματίζονται, δοκιμάζουν τα όρια τα δικά τους /των άλλων και προβάλλουν την ανάγκη τους για αυτονόμηση και αυτό-προσδιορισμό. Προκαλούν αναταράξεις στην -έως τώρα – δυναμική της οικογένειας, όπου οι ρόλοι και συμφωνίες ήταν ξεκάθαροι. Σηκώνοντας ψηλά την σημαία της επανάστασης, επιζητούν ισότιμες σχέσεις, με τα θέλω τους να υπολογίζονται από τους γονείς τους. Αυτή η φάση αναμφισβήτητα, ″πυροδοτεί″ μετασχηματισμούς και αναδιοργάνωση των οικογενειακών σχέσεων.
Ως γονείς, πώς μπορούμε να συμπεριφερόμαστε απέναντι στο έφηβο-παιδί μας, με διαφορετικό τρόπο, αυτή την φορά;
– Διερευνήστε από πού πηγάζουν οι συμπεριφορές του παιδιού σας και ποιες συμπεριφορές προκαλούνται από εσάς. Συζητείστε μαζί του. Δώστε του τον χώρο που έχει ανάγκη για να νιώσει σεβαστός, χωρίς όμως, να στερείστε από τον δικό σας χώρο.
– Ξεχωρίστε στο μυαλό σας, την πράξη από το υποκείμενο. Σταθείτε στη συγκεκριμένη συμπεριφορά που σας ενόχλησε, χωρίς να μειώσετε την αυτ-αξία του παιδιού σας.
– Προσπαθήστε να αποβάλλετε την ανάγκη σας να του κάνετε μάθημα. Ακούστε τον, απαλλασσόμενοι από τις δικές προσδοκίες.
– Χρησιμοποιείστε λέξεις που αγγίζουν συναισθηματικά το παιδί σας. Επικοινωνήστε μαζί του το πώς νιώθετε για την συμπεριφορά του και ακούστε τί έχει να σας πει.
– Κάντε νέες συμφωνίες στον τρόπο που συσχετίζεστε, ώστε και οι δύο να είστε καλά στη σχέση σας.
– Ενθαρρύνετέ τον να συζητά μαζί σας ό,τι εγείρει το ενδιαφέρον του (π.χ., μουσική, αθλητισμό) και δώστε του ευκαιρίες να το καλλιεργήσει.
– Ενδυναμώστε συμπεριφορές που βοηθούν στην δική του αυταξία και αυτογνωσία.
– Αποδεχτείτε ότι το παιδί σας είναι διαφορετικό άτομο από εσάς. Έχει προσωπικές ανάγκες και προσωπικά θέλω. Αυτή η παραδοχή θα σας φέρει συναισθηματικά πιο κοντά σε εκείνον, επιτρέποντας την αμεσότητα και την αυθεντικότητα.
Στην περίπτωση που δυσκολεύεστε να διαχειριστείτε την συμπεριφορά του παιδιού σας, μην διστάσετε να μας συμβουλευτείτε.
Μην ξεχνάτε, πώς μέσα από την επανάσταση των παιδιών μας, μας δίνεται μια πολύτιμη ευκαιρία να δούμε το πώς λειτουργούμε μέσα από τον γονεϊκό μας ρόλο. Αξιοποιείστε λοιπόν, αυτή την ευκαιρία με την βεβαιότητα ότι κάνοντας ένα βήμα διαφορετικό κάθε φορά, μπορεί να χαραχθεί και μια νέα διαδρομή στην σχέση σας με το παιδί σας.